Wczoraj Komitet Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk przyjął stanowisko w sprawie w sprawie rekomendowanych zmian w procedurze ustalania nowego wykazu czasopism naukowych.

Ze stanowiskiem zapoznać się można poniżej.

Stanowisko Komitetu Nauk Politycznych PAN
w sprawie rekomendowanych zmian
w procedurze ustalania nowego wykazu czasopism naukowych
z dnia 26 czerwca 2024 r.

Realizując regulaminowe cele Komitetu Nauk Politycznych PAN, do których należy podejmowanie wszelkich działań, służących rozwojowi reprezentowanej przez nas dyscypliny naukowej oraz w trosce o ciągłe podnoszenie jakości badań i publikacji naukowych – pragniemy zaapelować do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Komisji Ewaluacji Nauki o podjęcie działań zmierzających do opracowania transparentnego systemu oceny czasopism naukowych.

Uważamy, że istnieje konieczność stworzenia nowego wykazu w oparciu
o obiektywne kryteria z uwzględnieniem rzeczywistej jakości i roli poszczególnych czasopism naukowych dla konkretnych dyscyplin naukowych (szczególnie w dziedzinach nauk społecznych i humanistycznych).

W trosce o dobro reprezentowanego przez nas środowiska naukowego, dyscypliny nauki o polityce i administracji (a także dyscyplin pokrewnych), oraz w trosce o jakość badań uważamy, co następuje:

1. Istnieje potrzeba jak najszybszego przystąpienia do przygotowania nowego wykazu czasopism naukowych, który będzie sprzyjał rozwojowi jakości badań naukowych i widoczności wyników badań oraz opierał się na transparentnych kryteriach, rzetelnej krytyce naukowej i uwzględnieniu wartości czasopism dla środowiska naukowego.
2. Pozytywnie oceniamy zamiar podniesienia punktacji dla polskich czasopism, które indeksowane są w bazach Web of Science oraz Scopus. Podkreślamy konieczność utrzymania regulacji, które sprzyjać będą międzynarodowej widoczności polskich czasopism, a przez to także badań realizowanych przez polskich naukowców.
3. W przypadku polskich czasopism spoza baz WoS i Scopus – uważamy, że należy stworzyć jasne kryteria, które pozwolą powołanym ekspertom oceniać jakość czasopism m.in. przez pryzmat następujących kryteriów (indeksacja w bazach czasopism; udział procentowy tekstów anglojęzycznych; udział procentowy autorów spoza jednostki wydającej czasopismo oraz autorów zagranicznych, międzynarodowa renoma składu członków rady naukowej), cytowalność czasopisma, czas ukazywania się czasopisma, częstotliwość wydania i liczba numerów czasopisma w roku kalendarzowym).
4. Uważamy również, że niepokojącym jest fakt, iż w ministerialnym wykazie czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych (stanowiącym podstawę oceny jakości pracy naukowej) znaleźć można kilkaset tytułów czasopism oraz nazwy wydawców podejrzanych o tzw. drapieżne praktyki. Niezbędnym jest usunięcie z wykazu czasopism periodyków, które pokrywają się z wykazami predatory journals. Uwzględnianie tych czasopism (szczególnie wysokopunktowanych) w wykazie szkodzi jakości badań naukowych i sprawia, że proces ewaluacji nauki w Polsce „promuje” publikowanie w wydawnictwach stosujących niskie standardy etyczne;
5. Niezbędne jest powołanie takich zespołów eksperckich odpowiedzialnych za przygotowanie wykazu czasopism naukowych, które zagwarantują obiektywną ocenę czasopism i będą sprzyjać globalnej rozpoznawalności dokonań polskich badaczy. Uważamy, że skład zespołów eksperckich powinien uwzględniać także członkinie i członków komitetów Polskiej Akademii Nauk i ekspertów rekomendowanych przez towarzystwa naukowe. Włączenie do tego procesu przedstawicieli środowiska naukowego w ramach poszczególnych dyscyplin naukowych uważamy za niezbędne. Przejrzystość procesu oceny przez ekspertów powinna być priorytetem.

Zwracamy się ponadto z prośbą o ustanowienie daty obowiązywania nowego wykazu czasopism od dnia 1 stycznia 2025 r. lub z początkiem nowego okresu ewaluacyjnego. Nasza prośba opiera się m.in. na argumentach, że zmiany w liście czasopism wpływają na strategię publikacyjną naukowców, a zmiany punktacji, które „działają wstecz”, są krzywdząca nie tylko dla publikujących, ale także dla samych czasopism, które po obniżeniu punktacji mogą zmierzyć się ze zjawiskiem wycofywania artykułów procesu wydawniczego.

W trosce o dobro i jakość nauki i reprezentowanej przez nas dyscypliny, zwracamy uwagę, że zasady ewaluacji naukowej powinny być jasne i przewidywalne. Wprowadzenie nowego wykazu czasopism na początku nowego okresu ewaluacyjnego pozwoli na zachowanie spójności i uczciwości w ocenie dorobku naukowego. Taki termin wdrożenia zapewni, że wszyscy naukowcy będą oceniani na podstawie tych samych kryteriów przez cały okres ewaluacyjny. Ponadto, jesteśmy przekonani, że wprowadzenie zmian z odpowiednim wyprzedzeniem zwiększy przejrzystość i zaufanie środowiska naukowej do procesów ewaluacyjnych. Naukowcy będą mieli pewność, że ich praca i wysiłki są oceniane w sposób uczciwy i zgodny z obowiązującymi standardami.

Wierzymy, że takie rozwiązania będą korzystne dla całego środowiska akademickiego i przyczynią się do rozwoju oraz umiędzynarodowienia polskiej nauki.